Η τοπική κοινότητα της Κυψέλη είναι τμήμα της δημοτικής ενότητας Μελίκης του δήμου Αλεξάνδρειας, της Περιφέρειας Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στους πρόποδες των Πιερίων και πλάι στον ποταμό Αλιάκμονα, επί της παλαιάς εθνικής οδού Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρείας- Κατερίνης. Σήμερα λόγω της αστυφιλίας και της υπογεννητικότητας των νέων το χωριό έμεινε μόνον με 376 κατοίκους
ΠΗΓΗ . Κτίστηκε στην θέση αυτή κατά την δεκαετία του 1930. Μετά από την κατασκευή ( ευθυγράμμιση ,1928 ) της νέας κοίτης του ποταμού Αλιάκμονα και του μεγάλου αναχώματος στην αριστερή του πλευρά για την προστασία των χωριών του κάμπου.
Ο Αλιάκμονας κάθε άνοιξη υπερχείλιζε και κάλυπτε με τα νερά του ένα μεγάλο μέρος του κάμπου στην δεξιά του πλευρά, όπου βρίσκονταν τότε τα χωριά Γριζάλι ( σημερινή Αγκαθιά ), Σερμελί ( Καλύβια ) και Νεοχώρι ( πρώτος οικισμός εγκατάστασης των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη – περιοχή Τσατάλτζας ). Λόγω ακριβώς των συχνών πλημμυρών αυτών η τότε λειτουργούσα Κρατική Υπηρεσία Αποκαταστάσεως και Εποικισμού σχεδίασε την μεταφορά των πληττομένων οικισμών σε μέρος υψηλότερο, στο μέρος που βρίσκεται σήμερα η Κυψέλη. Αποφάσισε, λοιπόν, να μετατεθούν οι οικισμοί Σερμελί ( Καλύβια ) με γηγενείς κατοίκους, το Νεοχώρι με πρόσφυγες και η Σφήνιτσα με γηγενείς. Η οριστική απόφαση ελήφθη όταν την άνοιξη του 1929 μεγάλη πλημμύρα κάλυψε το χωριό Σερμελί. Αποφασίστηκε, λοιπόν, η άμεση μετακίνηση του χωριού σε ποιό ασφαλές μέρος. Έγινε η ρυμοτόμηση και δόθηκαν οικόπεδα των 2 στρεμμάτων σε κάθε μια από τις 25 οικογένειες του χωριού. Οι συνεχείς απειλές του Αλιάκμονα ανάγκασε την υπηρεσία να αποφασίσει την μετακίνηση και του οικισμού του Νεοχωρίου,1931-1932, στην ίδια θέση ακριβώς πλάι και δυτικά της εγκατάστασης των Καλυβιωτών – Σερμελιωτών. Έγινε ρυμοτομία και ορίστηκαν οικόπεδα του ενός στρέμματος για τις 75 οικογένειες του οικισμού. Με δαπάνη του δημοσίου εργολάβοι και εργάτες έκτισαν νέα σπίτια, όλα στο ίδιο σχέδιο. Καθώς επίσης ανοίχτηκαν πηγάδια και βρύσες. Ο τρίτος οικισμός που μετεγκαταστάθηκε στο σημερινή Κυψέλη, ήταν η άνω πρώτα και ύστερα η κάτω Σφηνίτσα με 17 γηγενείς- ρουμλουκιώτικες οικογένειες. Το έτος 1937 ήρθε και έμεινε στο χωριό ο υποψήφιος γεωπόνος Δημ. Κεμπεντζόγλου για να κάνει την πρακτική του άσκηση και διατριβή. Αυτός στην διατιβή του ( αρχείο Γεωπον. Σχολής ) γράφει και τα εξής για το νέο χωριό." Ο συνολικός πληθυσμός ανέρχεται σε 452 κατοίκους-114 οικογένειες. Το σύνολο σχεδόν είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Αι οικιαι είναι άπασαι καινουργείς. Τα αποχωρητήρια εις απόστασιν εκ των οικιών, άνωθεν βόθρου περιφραγμένου διά τοίχου ή καλάμων.Οι στάυλοι κατά κανόνα ευρίσκονται εις άλλην στέγην. Δέον να ευρίσκεται τις ευχαριστημένος από την καθαριότητα του χωριού εν συγκρίσει με άλλα χωρία ". Μολονότι οι κάτοικοι του νέου χωριού , το οποίο πλέον έφερε το όνομα Νεοχώρι ,προέρχονταν από διαφορετικά μέρη και είχαν μεταξύ τους διαφορές λόγω εθίμων, ηθών και τρόπου ζωής . Εντούτοις δεν παρουσιάστηκαν στην νέα ζωή τους προβλήματα στις μεταξύ τους σχέσεις. Πέρασαν αρμονικά την σκληρή και δύσκολη αγροτική τους ζωή. Έκτισαν όλοι μαζί με την προσωπική τους εργασία την εκκλησία και το σχολείο. Συνεργάστηκαν για να αναγνωρισθεί το χωριό ως Κοινότητα. Ανέπτυξαν μεταξύ τους φιλικές και συγγενικές σχέσεις. 1.Νεοχώρι: Οι Νεοχωρίτες,75 οικογένειες, ήρθαν πρόσφυγες στην περιοχή το 1924. Κατάγονται από το χωριό Νεοχώρι της Ανατ.Θράκης, περιοχή Μετρών-Σηλυβρίας. Υποχρεώθηκαν να εκπατρισθούν με την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάνης ( 1/1923 ) για την ανταλλαγή των πληθυσμών. Έτσι, στις 7 Ιουλίου του 1924 αναγκάσθηκαν να φορτώσουν σε κάρα και ζώα όσα από τα υπάρχοντά τους μπορούσαν μαζί με τα ιερά σκεύη της εκκλησίας και με δάκρυα και στεναγμούς να βαδίσουν προς το σταθμό του τραίνου στις Μέτρες (Τσατάλτζα ). Το τραίνο τους μετέφερε στην Αλεξανδρούπολη, τότε Ντεντέ Αγάτς. Από εκεί μετά από 4-5 ημέρες με ένα πλοίο έφθασαν στην Θεσσαλονίκη στο Χαρμάνκιοι, όπου έζησαν σε σκηνές υπό δραματικές συνθήκες περίπου δύο μήνες. Την 12-9-1924 φόρτωσαν πάλι τα υπάρχοντά τους στο τραίνο και κατέβηκαν στο Γιδά. Τους παρέλαβε ο Νικ.Χασιώτης και τους οδήγησε στο κτήμα της Μονής του Αγίου Αθανασίου, λίγο πιο κάτω από το μοναστήρι, ανατολικά της σημερινής Αγκαθιάς. 2.Σφηνίτσα ή Σφήντστα: Χωριό μικρό ( 1930 ) με δύο οικισμούς, την Άνω κα την Κάτω Σφηνίτσα, περί τα δύο χιλιόμετρα νότια της Κυψέλης πάνω στους πρώτους λόφους των Πιερίων. Η ζωή των κατοίκων του είχε άμεση σχέση με το Μοναστήρι του Αγ.Αθανασίου, από το οποίο ήταν απόλυτα εξαρτημένη, επειδή δεν είχαν δικά τους κτήματα , ούτε σπίτια οι της Άνω, και εργάζονταν στα κτήματα και τα ζώα του Μοναστηριού. Οι της Κάτω είχαν μεν σπίτια αλλά καλλιεργούσαν τα κτήματα του μοναστηριού επί ενοικίω. Πότε ιδρύθηκε το χωριό είναι άγνωστο. Σύμφωνα με στοιχεία του Γεν.Προξενείου Θεσσαλονίκης για την περίοδο 1877-78 το χωριό αυτό αναφέρεται σαν τσιφλίκι της Μονής Αγ.Αθανασίου με 35 οικογένειες. Ακόμη ότι ήταν μετόχι της Μονής και η θερινή κατοικία του ηγουμένου, οι αποθήκες και οι στάβλοι. Για το χωριό αυτό ο Γιάννης Μοσχόπουλος στο βιβλίο του " Το Ρουμλούκι κατά την Βυζαντινή κ.λ.π. " γράφει " Δεν αποκλείεται λοιπόν ,ιδρυτές του χωριού να ήταν οι κάτοικοι της Αλώρου, αφού το πιθανότερο είναι όσοι επέζησαν μιάς καταστροφής, να μετοίκησαν κάπου κοντά..Το ότι υπάρχουν κοινά ονόματα σε κατοίκους της Σφηνίτσης και του Κολινδρού δεν σημαίνει μόνο ότι οι κάτοικοι της Σφηνίτσης είναι Κολιντρινής προέλευσης αλλά και το αντίθετο, αφού δεν γνωρίζουμε ποιό χωριό από τα δύο προυπήρχε". Κατά την επανάσταση του Ολύμπου που κήρυξε στον Κολινδρό, τον Φεβπουάριο του 1878, ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης, το χωριό Σφήνστα όχι μόνο βρέθηκε στο επίκεντρο των επιχειρήσεων, αλλά έδωσε και μαχητές στον αγώνα. Στο βιβλίο του παραπάνω επισκόπου υπάρχει ονομαστική κατάσταση με 13 ονόματα αγωνιστών από το χωριό αυτό. Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1907) η Σφηνστα βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο των συγκρούσεων. Οι άντρες του χωριού πλαισίωσαν τα ανταρτικά σώματα και πολέμησαν τους Βουλγάρους δίπλα σε ονομαστούς Καπεταναίους. Ένας από τους Σφηνιτσιώτες αγωνιστές ήταν ο Θανάσης Μακρής. Η Παμέλη-Πολύζου στο έργο της " Ιστορία του Κολινδρού " γράφει για την ζωή και τα κατορθώματα αυτού του αγωνιστή τα εξής . " Το πραγματικό του όνομα ήταν Αθανάσιος Χατζής του Φωτίου. Γεννήθηκε στο χωριό Σφίνστα το 1876. Ακολούθησε τον Παύλο Μελά το 1904 και έγινε ομαδάρχης του με το ψευδώνυμο Μακρής. Στην μάχη που σκοτώθηκε ο Μελάς αυτός πληγώθηκε στο μέτωπο. Στην συνέχεια κατεβαίνει στον βάλτο και μπαίνει στο σώμα του καπετάν Άγρα και ανέλαβε την μεταφορά πολεμικού υλικού από τις παραλίες του Μακρυγιάλου στις περιοχές του αγώνα. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Σχημάτισε και δική του ομάδα που έδρασε ως την απελευθέρωση του 1912. Για τις υπηρεσίες του, του προσέφεραν σύνταξη, την οποία δεν δέχτηκε. Πέθανε εργαζόμενος σαν επιστάτης στο κτήμα του Νάτσκα στο Μιλοβό το 1936 και ετάφη στον Κολινδρό." Το 1950 λόγω της μεταφοράς της Σφηνίτσας στο Νεοχώρι στην θέση της υπήρχε μόνο η παλιά πέτρινη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και πλάι της το νεκροταφείο του χωριού. Τίποτε άλλο δεν μαρτυρούσε ότι εδώ υπήρχε ένα πολύ παλιό ιστορικό χωριό, η Σφήντστα. Δυστυχώς κακή ήταν και η τύχη της εκκλησίας του Αγ.Δημητρίου . Θησαυροθύρες κατέσκαψαν το εσωτερικό και τα θεμέλια της , ώστε να κατεδαφισθεί. Στην θέση έχει κτισθεί με τσιμεντόλιθους ένα μικρότερο εκκλησάκι , στο οποίο εκκλησησιάζονται οι Κυψελιώτες κατά την εορτή του Αγίου Δημητρίου την 26 Οκτωβρίου . Σημείωση. Όλες οι πληροφορίες περί Σφηνίτσης είναι από το βιβλίο του Κωστ.Βασιλειάδη " Νεοχώρι,μια ακόμη αλησμόνητη πατρίδα."
Πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό αρχείο: Σλαβούδης Σωτήριος (Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός)
Βεσυροπούλου Ζωή (Εκπαιδευτικός – Χοροδιδάσκαλος)